“Сустрэў вайну на Маларытчыне” Успаміны франтавіка
У краязнаўчым музеі “Спадчына” раённай гімназіі захоўваецца пісьмо, якое адпраўлена па пошце з Маларыты 31 мая 1941 года. Яго аўтарам з’яўляецца Уладзімір Яфімавіч Казлоўскі. Пісьмо адрасавана маці ў Кіеў.
Ён піша: “Добры дзень, дарагая мама! Раскажу аб усім па парадку. Як нам паведамілі, што хутка выязджаем у лагеры, дык адразу забаранілі пісаць дадому лісты. Забарона трымалася тры тыдні. І вось мы пераехалі ў заходнюю вобласць Беларусі. Апынуліся пад Брэстам, у мястэчку Маларыта. Мяне адразу назначылі ў каравул ахоўваць маёмасць, якая засталася на станцыі. Хутка я заўважыў, што знік мой чамаданчык, у якім былі папера, канверты, ручка… Сёння, упершыню за 13 дзён знаходжання ў Маларыце, я паўгадзіны хадзіў па мястэчку… Некалькі слоў пра сябе. Жывем мы на станцыі ў палатках. Адчуваю сябе добра. Усё ёсць. Адно дрэнна: тут вакол адны балоты ды праз 6-7 дзён ідуць дажджы…”
Уладзімір Яфімавіч Казлоўскі нарадзіўся 3 красавіка 1920 года ў Белгарадзе. У 1934 г. скончыў школу, працаваў токарам. У 1936 годзе паступіў у тэхнікум фізкультуры, які скончыў у 1940 годзе, і быў прызваны ў армію. Трапіў у Беларусь, служыў у 235-м гаўбічным артылерыйскім палку.
«Першага мая 1941 года мы ўдзельнічалі ў парадзе ў Мазыры, – апавядаў у сваіх успамінах пасля вайны Уладзімір Казлоўскі,– а другога мая ноччу нас накіравалі ў летнія лагеры паблізу Брэст-Літоўска. Палаткі стаялі літаральна побач з дзяржаўнай мяжой СССР. Памятаю, як пачалася вайна. Прачнуўся ад грому выбухаў. Нам паведамілі, што немцы ўжо абышлі Брэст і рушылі па Смаленскай дарозе. Мы накіраваліся на ўсход, а потым замаскіраваліся ў лесе. Я быў паранены ў галаву і трапіў у палон, адтуль апынуўся ў Саксоніі ў рабочай камандзе будаўнікоў».
Праз некаторы час Уладзімір Казлоўскі разам са слесарам з Ленінграда Якавам Шаўчэнкам збеглі і ўлетку 1942 года апынуліся ў Польшчы. Але там іх выдалі немцам. Уцекачоў пасадзілі ў турму, затым адправілі на прымусовую працу. Адтуль Уладзімір Казлоўскі збег у 1944 годзе…
Служыў у знішчальным супрацьтанкавым артылерыйскім полку, які знаходзіўся ў рэзерве галоўнага камандавання. З гэтым палком і дайшоў Уладзімір Казлоўскі да Прагі, быў другі раз паранены і кантужаны. Лячыўся ў медсанбаце, потым служыў на тэрыторыі Чэхаславакіі. У лістападзе 1945 года вярнуўся ў Беларусь, дэмабілізаваўся і паехаў у Кіеў. Паступіў у інстытут фізкультуры, працаваў інструктарам фізкультуры ў мантажна-тэхнічным трэсце, пасля – у рэспубліканскім спорткамітэце. Затым Уладзімір Казлоўскі стаў трэнерам па лёгкай атлетыцы, арбітрам, атрымаў званне заслужанага трэнера Украінскай ССР (1980). Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны I ступені (1985). Памёр 8 студзеня 2000 года.
Мікалай НАВУМЧЫК.